Kalkbreite - Zürich

Referenties

“Het Kalkbreite-complex bewijst dat de geest van protest, die diep geworteld is in de Zürichse cultuur en doorslaggevend was om de manier van leven in de stad te transformeren en er een behoorlijke libertaire stad van te maken, ook een krachtige en doeltreffende hefboom kan zijn om heel direct in te grijpen in stedenbouwkundige zaken.” (in Nouveaux logements à Zurich, la Renaissance des coopératives d’habitat, Park Books, Dominique Boudet, 2018, p.217).

Er zijn meer dan 100 coöperaties in Zürich. Ze vertegenwoordigen 10% van de bebouwde oppervlakte, wat overeenkomt met 40.000 woningen. Ook zijn ze eigenaar van 70% van die oppervlakte, terwijl 30% in handen is van de stad Zürich. Ze zijn dus een belangrijke speler in de stad, en tegelijk een instrument voor stadsvernieuwing: er kunnen meerdere renovatiewerken op hetzelfde perceel worden uitgevoerd; het aanzicht van de Zürichse randstad verandert: door ingrepen op menselijke schaal, en vooral door de panden op de begane grond opnieuw in gebruik te nemen, activeren ze de openbare ruimte; ze zorgen opnieuw voor gemengde stadswijken met niet enkel woningen maar ook voorzieningen, kantoren, winkels... wat nieuwe manieren van wonen met zich meebrengt. De coöperatie Kalkbreite is een die Zürichse coöperaties. Ze heeft een gelijknamig buurtproject in het leven geroepen, dat in 2014 van start ging. 

Download de volledige projectfiche

Project ambities

De Zürichse coöperaties, waar Kalkbreite deel van uitmaakt, hebben gezamenlijke doelstellingen, met name:

  • Soberheid, ecologie, diversiteit, solidariteit en betrokkenheid van de bewoners promoten;
  • Aan de coöperatieleden betaalbare woningen aanbieden: een non-profit organisatie oprichten met huurprijzen op basis van de werkelijke kosten, grond en eigendom speculatievrij houden;
  • Deze huisvestingsprojecten aan de rol van de overheid koppelen: aanbieden van openbare voorzieningen zoals scholen, gebruikmaken van subsidies, samenwerken met instellingen voor sociale inclusie, enz.
  • Democratie en participatie aanmoedigen: (één persoon, één stem) alle belangrijke beslissingen worden genomen door een algemene vergadering, alle bewoners zijn mee verantwoordelijk en betrokken (niet alleen de middenklasse).

Meer specifiek wil de coöperatie met het Kalkbreite-project een vastgoedopportuniteit midden in de stad aangrijpen, met een nieuw wijkcentrum dat openstaat voor iedereen en dat de functie van de tramstelplaats die in de wijk aanwezig is sinds begin jaren 2000, overstijgt. Ze wil duurzaamheid bereiken in drie dimensies: sociaal, economisch en ecologisch.

Programma

  • 88 woningen
  • Pension
  • Collectieve en gemeenschappelijke ruimten
  • Openbare tuin (op de tramstelplaats)
  • Kantoren (co-werkplekken, lokalen voor vzw’s...)
  • Restaurants
  • Bioscoop
  • Winkels
  • Dokterspraktijken
  • Kinderdagverblijf

Identiteitsfiche

Context :

Een project in het centrum van de stad, gelegen tussen een spoorlijn en meerdere tramlijnen. Het driehoekige perceel ligt op een tramstelplaats.

Subsidies :
De stad Zürich kent de coöperatie 3,25 miljoen Zwitserse frank toe voor de financiering van haalbaarheidsstudies, een architectuurwedstrijd en de sanering van het terrein.

Fasering:

  • 1978: referendum bij de wijkbewoners, op voorstel van socialistische volksvertegenwoordigers, dat de stad verplicht om woningen te bouwen op de site op het moment dat die niet meer door trams wordt gebruikt
  • 2003: de Société des Tramways dient een vergunning in om de vervallen stelplaats te renoveren. Daartegen gaan de wijkvertegenwoordigers in beroep: ze wijzen de stad op zijn plicht om woningen te bouwen op de site
  • 2006: organisatie van de workshop stadt.labor over de toekomst van de site, die leidt tot de oprichting van de vereniging Kalkbreite en de lancering van een participatieve buurtwerking
  • 2007: oprichting van de coöperatie Kalkbreite met de steun van Dreieck, een voormalige coöperatie in de buurt. De stad Zürich verleent een recht van opstal (of erfpacht) op het terrein
  • 2008: lancering van de wedstrijd en tijdelijke bezetting van het terrein door de coöperatie
  • 2009: de coöperatie Kalkbreite wint de wedstrijd met de architecten Müller Sigrist en hun ARPA-project
  • 2011: goedkeuring van het plan door de gemeenteraad van Zürich
  • 2012: start van de werkzaamheden
  • 2014: oplevering
  • 2017: het project behaalt het certificaat “2000 Watt site in operation” (zie volledige projectfiche in ENE)