Edito van Kurt Custers
Naar duurzame, klimaat-neutrale en ecologische praktijken
Een belangrijke bevoegdheid van Leefmilieu Brussel, en met name van haar afdeling “Gewest in Transitie, Laboratorium voor Luchtkwaliteit en Monitoring”, betreft het ondersteunen van Brusselse burgers, professionals, ondernemingen en verenigingen bij de transitie van hun activiteiten naar duurzame, klimaat-neutrale en ecologische praktijken. De keuzes die zij dagelijks maken, worden echter in grote mate bepaald door de wijze waarop de stad rondom hen is vormgegeven : Zich duurzamer verplaatsen, begint bij een aantrekkelijke, gezonde en gebruiksvriendelijke publieke ruimte (en een efficiënt openbaar vervoer); lokaal consumeren of afval terug in een kringloop brengen wordt gestimuleerd wanneer in onze wijken een aanbod ontstaat aan kleinschaligere « voorzieningen van de transitie » (moestuinen, wijkvoedselhubs, herstelplaatsen, weggeefplekken, mini-recyparks,…); ondernemingen, zoals bouwbedrijven, kunnen gemakkelijker overschakelen naar circulaire activiteiten, als in planningsprocessen een deel van de schaarse ruimte wordt voorbehouden voor materialenopslag of logistieke overslag tussen koolstofarme of -vrije modi.
De transitie van ons Gewest heeft dus een belangrijke ruimtelijke component en dat hebben de verschillende stichtende leden van Be Sustainable, allen gewestelijke actoren van de ruimtelijke ontwikkeling, goed begrepen.[1] Sinds 2019 vormt het Memento van Be Sustainable dan ook het referentiekader voor Brusselse stadsprojecten zoals wijk- en stadsrenovatiecontracten, richtplannen van aanleg, masterplannen en grotere woningbouwontwikkelingen. Be Sustainable is dan ook een essentiële aanvulling op andere beleidskaders zoals het Gewestelijke plan voor Duurzame ontwikkeling (GPDO, 2018) en richt zich op de concrete ruimtelijke toepassing van vele thematische plannen zoals onder meer het Natuurplan, het Waterbeheersplan of de strategieën Good Move, Good Food en Shifting Economy.
Om opdrachtgevers van stadsprojecten bij te staan bij het definiëren en vervolgens realiseren van hun ambities, lanceerde Be Sustainable de dienstverlening « Facilitator Duurzame Wijken » die reeds een 25-tal processen van stadsontwikkeling begeleidde. Zo werkte de dienst van de Facilitator op een structurele verankering van duurzaamheidscriteria in het typebestek voor woningbouw van de Brusselse Gewestelijke Huisvestingsmaatschappij (BGHM). Een ander geslaagd partnerschap is dat met Citydev rond het project LionCity, de voorbeeldige herontwikkeling van de voormalige Delhaize-site in Molenbeek tot een duurzame gemengde wijk.
We merken dat de Be Sustainable aanpak zijn vruchten afwerpt en dat de ambities van 2019 langzaamaan vaste waarden worden bij de stads- en vastgoedontwikkelingen van vandaag. Het is dus zaak om de Be Sustainable-aanpak te blijven vernieuwen om de nodige versnelling van de transitie van onze omgeving aan te wakkeren. Grond en grondstoffen worden schaars, waardoor de scope van de stadsprojecten van de toekomst zal wijzigen van green- en brownfields, naar renovatie- en reconversieprojecten van bestaande wijken en patrimonium. Het thema energie wordt opgeschaald naar wijkniveau en begrippen zoals collectieve renovaties, warmtenetten, wijkbatterijen, energie-gemeenschappen, kortom « koolstofvrije wijken », sijpelen door in de stadsontwikkelingen en -processen die het team van Be Sustainable bijstaat.
Kurt Custers (Director Transition Strategies, Leefmilieu Brussel)
[1] De Stichtende leden van Be Sustainable : perspective.brussels, sau-msi.brussels, urban.brussels, bma.brussels en leefmilieu.brussels